Demir, Dünyada en çok noksanlığı görülen mikro-elementlerden birisidir. Türkiye topraklarında da çinko, bor ve demir noksanlığı başta gelir. Bunun başlıca nedenleri; Kireçli topraklar, yüksek toprak ve su pH ı, yüksek HCO3 konsantrasyonları ve topraktaki bitki besin elementlerinin düzensizliği yani farklı gübrelerin programsız ve yanlış uygulamaları diyebiliriz.
Fe bitkide az hareketlidir ve bitkinin solunumu bağlantılı olarak fotosentez işlemleri için gereklidir. Enzim faaliyetlerinde ve klorofil sentezinde önemli rol oynar.
Toprakta demir bulunsa da, alınabilirliğini etkileyen faktörler vardır. Toprak çözeltisinde farklı formlarda bulunur Fe+2 (ferrus) ve Fe+3 (ferric, düşük çözünürlük). Eğer ortamda oksijen varsa Fe+2 hızlı bir şekilde Fe+3 e dönüşür. Bunun dışında genelde demir oksit, demir hidroksit ya da demir fosfat olarak bitkilerin alamayacağı formlarda bulunur.
Noksanlık belirtileri genç yapraklarda başlar. Genç yapraklar sararır damar araları yeşil kalır, Yeni büyüyen sürgünler ince ve bodur olur, meyve büyüklüğü azalır, ana damarların etrafında kahverengi lekeler belirir. İlerleyen safhalarda; yapraklar beyaza yakın renk alır ve damarlar da sararmaya başlar hatta fotosentez eksikliğinden dolayı geri ölümler görülebilir.
Genç yapraklar sararır ve açık bir renk alır.
Şelat Nedir?
Kısaca şelat bir metali yarayışsız bileşik oluşumundan koruyan molekül yapısıdır. Şelatlar üç bileşenden oluşur. Kapsadıkları metal (Örnek; Fe+3), şelat maddesi (EDTA, DTPA, EDDHA, amino-asit, humik ? fulvik asit, sitratlar) ve ek iyon (Na+ ya da NH4+).
Şelatlar kapsadıkları metali bitkinin kullanımına sunarlar fakat kendileri bitkiye girmezler.
Demir Şelatın Absorbsiyonu
Piyasada satılan birçok şelat formu vardır. Bunların kullanımı ve tercih nedenlerini, etkili oldukları pH aralıkları ve ekonomileri belirler. Bakır, mangan, çinko vb. mikro-elementlerde yaprak uygulamaları da göz önüne alınarak daha çok EDTA şelatı kullanılır.
Toprak uygulamalarında ise etkili olduğu pH aralığı en yüksek olan EDDHA şelatını tercih etmeliyiz ki yurdumuz topraklarının pH zaten birkaç bölge dışında yüksektir.
Şelatın topraktaki yarayışlılığını karşılaştıracak olursak, aşağıdaki tabloda demirin farklı şelat maddelerinde ve farklı pH değerlerindeki yarayışlılığını görebiliriz.
Ürün bitkilerimize yapacağımız demir uygulamalarında asidik topraklar ya da yaprak uygulamaları söz konusu ise tercihimiz Fe-EDTA dan yana olmalıdır.
Fe-DTPA ise serada, kaya yünü, torf, perlit gibi topraksız üretim şartlarında ya da toprak pH ı nötr olan topraklarda kullanılır. Fakat daha önce de belirttiğimiz gibi toprak uygulamalarında pH yüksek ise işlevini sürdürebilen Fe-EDDHA tercihimiz olmalıdır.
Demir Şelatlar - Kimyasal İstikrar
Comments